Каму і для чаго сілавікі выдаюць пашпарты прыкрыцця?

Учора «Наша Ніва» апублікавала інфармацыю, што ў мужа былой супрацоўніцы Белтэлерадыёкампаніі Вольгі Сямашкі Фёдара Гарбачова ёсць пашпарт прыкрыцця, які выдаецца сілавікам альбо іх агентам. Для чаго выкарыстоўваюць такі дакумент, каму яго могуць зрабіць і хто пра яго можа ведаць? «Люстэрка» спытала пра гэта прадстаўніка Belpol Уладзіміра Жыгара, які да падзей 2020 года працаваў оперупаўнаважаным крымінальнага вышуку Мазырскага РАУС.

Фота ілюстрацыйнае

Для чаго патрэбен пашпарт прыкрыцця?

Сілавікі выкарыстоўваюць пашпарт прыкрыцця для стварэння так званай легендарнай асобы, тлумачыць Уладзімір Жыгар. Усё гэта робіцца ў адпаведнасці з Законам аб аператыўна-вышуковай дзейнасці.

Дакумент могуць выдаваць як КДБ, так і розныя падраздзяленні МУС. Колькасць напрамую звязаная з колькасцю задач: у некаторых людзей іх па пяць-шэсць, сцвярджае прадстаўнік Belpol.

«Гэта не той дакумент, які робяць направа і налева, — падкрэслівае Уладзімір. — Павінен быць матываваны рапарт, што ёсць неабходнасць. Калі можна абысціся без яго, так і робяць. Галоўны крытэр — неабходнасць для працы. Напрыклад, увядзенне свайго чалавека ў нейкую кампанію можа адбывацца як уладкаванне на працу. У свой час, калі ў 2017 годзе нібыта ішоў прарыў мяжы на «джыпе» з Украіны ў Беларусь (Украіна заяўляла, што аўтамабіль не перасякаў яе мяжу і прарыву не было. — Заўв. рэд.), у затрыманага грамадзяніна Беларусі быў пашпарт прыкрыцця (інфармацыі пра гэта ў адкрытым доступе няма. — Заўв. рэд.). Насамрэч гэта быў супрацоўнік з цэнтральнага апарату КДБ».

З тэхнічнага боку ў стварэнні легендарнага пасведчання асобы няма нічога складанага, працягвае суразмоўца. Самому чалавеку нічога рабіць не трэба, усё афармляюць за яго. Далей даныя пра новую асобу дадаюць у базу «Пашпарт». Пры гэтым ніякай інфармацыі, што гэта дакумент для прыкрыцця, у ёй не пазначаюць.

«І калі спатрэбіцца ўладкавацца на працу або зрабіць сім-карту, ён не выкліча ніякіх пытанняў», — кажа экс-сілавік.

Каму могуць выдаць такі пашпарт?

Улічваючы спецыфіку выдачы пашпарта прыкрыцця, яго наяўнасць дакладна гаворыць пра сувязь з сілавымі структурамі, упэўнены Уладзімір Жыгар.

«Таму што які яшчэ можа быць варыянт яго стварэння? Такі пашпарт нельга купіць на барахолцы або на распродажы. Ён робіцца для выканання пэўных задач, — канстатуе прадстаўнік Belpol. — Уладальнікам можа быць як супрацоўнік органаў (прычым не абавязкова высокапастаўлены), так і завербаваны агент (не сілавік. — Заўв. рэд.).

З высокай доляй верагоднасці ва ўладальніка будуць падпісаныя дакументы з МУС. Але яго могуць зрабіць і для чалавека, якога выбралі і ўгаварылі выканаць нейкую задачу. Пры гэтым ён не будзе агентам у міліцэйскім сэнсе гэтага слова, бо ён не падпісваў ніякіх папер і не лічыцца такім. Хоць па ўспрыманні ўсё адно будзе ім лічыцца».

Ці азначае наяўнасць легендарнага пасведчання асобы, што ягоны ўладальнік супрацоўнічае з сілавікамі ў гэты момант? Былы сілавік адзначае, што са стопрацэнтнай дакладнасцю гэтага сцвярджаць нельга.

«Пашпарт маглі зрабіць для падстрахоўкі, розныя ёсць сітуацыі. Чалавек мог атрымаць яго, але не выканаць пастаўленую задачу, — кажа суразмоўца. — Для чаго ствараецца той ці іншы дакумент, мы сказаць дакладна не можам, бо гэта ўсё сакрэтна. Але яго адназначна немагчыма проста ўзяць і атрымаць. Так не працуе».

Хто можа ведаць пра падобны дакумент?

Пра падобны пашпарт звычайна ведаюць толькі яго ўладальнік і непасрэднае кіраўніцтва ў сілавых структурах, тлумачыць Уладзімір Жыгар.

«Ні саслужыўцы, ні калегі, ні сям'я не павінны нават здагадвацца пра наяўнасць так званай легендарнай асобы, — падкрэслівае суразмоўца. — Ты не маеш права гэта расказваць, падпісваеш пагадненне аб невыдаванні».

Па словах экс-сілавіка, пасля выканання задачы пашпарт прыкрыцця ў чалавека адбіраюць, але запіс у сістэме застаецца. Па-першае, на выпадак, калі ў будучыні спатрэбіцца зноў выкарыстоўваць гэтую асобу. Па-другое, каб не выклікаць лішніх падазрэнняў.

«З тых магчымасцяў, якія ў нас ёсць, можна меркаваць, выконваецца задача ці не. Напрыклад, калі чалавек па такім дакуменце праходзіў пацярпелым па нейкай крымінальнай справе, працаваў у нейкай арганізацыі, афармляў на яго сім-карту, — кажа суразмоўца. — Калі ж ніякіх дзеянняў у сістэме няма, вельмі складана зразумець, для чаго стваралася новая асоба».

Каментары да артыкула