U lehiendarnaj vodanapornaj viežy ŭ Minsku chutka adkryjecca kaviarnia pad nazvaj «Vieža»
Vodanapornuju viežu z čyrvonaj cehły kala praśpiekta Žukava ŭ Minsku, niahledziačy na jaje architekturnuju niezvyčajnaść, mnohija daŭno pierastali zaŭvažać: nu, staić sabie i staić. I jana sapraŭdy bolš za sotniu hadoŭ prosta stajała, staŭšy adzinym cełym z haradskim piejzažam. Minčuki, jakija prachodziać mima jaje, i ciapier nie ŭbačać vonkavych źmien, ale ŭnutry adbyvajucca cudoŭnyja mietamarfozy — tut da chutkaha adkryćcia rychtujecca aŭtentyčnaja kaviarnia, jakaja stanie dušoj hetaha značnaha dla horada pomnika architektury, piša «Anłajnier».
«Vieža» — pačatak novaj historyi
Usiaredzinu viežy ŭvachod praz aračnyja draŭlanyja dźviery. Tam užo čakaje architektar Siarhiej Astašonak, jaki siońnia źjaŭlajecca paŭnapraŭnym uładalnikam hetaha zbudavańnia.
Poŭnym chodam idzie ramont. Da adkryćcia kaviarni jašče jak minimum paru miesiacaŭ, ale Siarhiej Viktaravič užo pastaviŭ kala barnaj stojki kavamašynu. Mužčyna pryznajecca, što akramia lubovi ŭsiaho jaho žyćcia — architektury — jon źjaŭlajecca vialikim fanatam kavy. Robiačy pryvitalnyja dva kubki napoju, jon kaža, što rystreta pa smaku bahaciejšaje za espresa, nalivać jaho treba tolki ŭ padahretyja kubki, a pić — vyklučna na praciahu 15 chvilin paśla pryhatavańnia.
Dla budučaj kaviarni ŭžo jość nazva — «Vieža». Na pytańnie, u jakoj stylistycy budzie vykanana ŭstanova, Siarhiej Viktaravič adkazvaje:
«U hetaha stylu niama nazvy, Ja ŭvasablaju jaho tak, jak adčuvaju. Pahladzicie na viežu zvonku: toŭstyja ścieny, fundamientalnaść. Usio heta ja starajusia adlustravać i ŭ interjery: kanstruktyŭnaja barnaja stojka, mahutnaja stalnica, draŭlanyja padvakońniki».
Płošča pieršaha paviercha — kala 45 «kvadrataŭ». Tut svabodna možna raźmiaścić kala 20 pasadačnych miescaŭ dla naviedvalnikaŭ. Na pieršym paviersie znachodzicca asnoŭnaja zała, na druhim — prybiralnia. Vyšej zazirnuć pakul jašče nielha.
«Ja chaču pakazać charaktar hetaj viežy. Tamu važnym punktam źjaŭlajecca vykarystańnie materyjałaŭ, jakija byli ŭ joj pieršapačatkova».
Naprykład, asnovaj dla schodaŭ stali kasavury, jakija vykonvali tut takuju ž funkcyju raniej. Praŭda, pieršapačatkova prystupki mieli zusim inšaje raźmiaščeńnie.
«Hetym kasavuram bolš za 115 hadoŭ! Jany byli tut jašče ŭ pačatku minułaha stahodździa. Ja ich pierabraŭ, pieravaryŭ».
Draŭlanyja elemienty ŭ kaviarni buduć mieć brutalny, kraftavy vyhlad. Stalnicy, padvakońniki, stały, łaŭka — usio heta zroblena z pryrodnych materyjałaŭ. Iržavaja zasaŭka dla vady raniej žyła ŭ padvale, ale ciapier vydatna ŭpisałasia ŭ interjer u jakaści dekaratyŭnaj instalacyi. Paŭsiudna možna sustreć frahmienty rejek — jany pieramiaścilisia siudy niepasredna z apošniaha paviercha, dzie lažali pad reziervuarami z vadoj.
Ścieny z čyrvonaj cehły całkam aholenyja i pakrytyja śpiecyjalnaj hruntoŭkaj. Zrabić heta było niaprosta, tamu što za bolš čym sotniu hadoŭ na ścienach zamacavaŭsia płast z hleju i pyłu. Stol zastaniecca bietonnaj.
Abahravać pamiaškańnie budzie nie tolki stylizavanaja pad daŭninu pieč, ale i sučasny elektrakacioł. Prykoŭvaje ŭvahu taksama elektryčny ščytok paślavajennych časoŭ na ŭvachodzie.
«Jaho znajšoŭ u adnaho tavaryša, jaki źbiraje rozny druz. Hety ščytok, viadoma, siońnia ŭžo nikomu nie patrebny, ale tut hladzicca cikava. Kožny naviedvalnik zmoža padyści, pakratać jaho, patuzać za ryčahi».
Na hety momant Siarhiej Viktaravič realizuje kancept kaviarni całkam svaimi siłami — jak fizičnymi, tak i finansavymi. Krychu paźniej ruki dojduć da ŭstalavańnia paŭnavartasnaha lifta, a taksama da abstalavańnia vinnaha sklepa, jaki tut davoli hłyboki. Treci pavierch mužčyna płanuje zrabić svaim kabinietam abo majsterniaj. Što tyčycca astatnich pavierchaŭ, to ŭ dalokaj pierśpiektyvie ich čakaje hłabalnaja pierarobka.
«Architektary, maje kalehi, jakija ŭ pačatku minułaha stahodździa prajektavali hetuju viežu, dumali, napeŭna, pra toje, što chtości praz šmat hadoŭ pryjdzie siudy i budzie tut žyć. Kožny pavierch maje vyšyniu 3 mietry 20 santymietraŭ, i na kožnym ź ich jość paŭnavartasnyja vokny. Heta vielmi zručna».
Minułaje «Viežy» — ad pačatku XX stahodździa da našych dzion
Ludziam ź inšych śfier nie zrazumieć, ale vodanapornyja viežy dla mnohich architektaraŭ źjaŭlajucca ich «Rymskaj impieryjaj». Siarhiej Viktaravič uspaminaje, što adnojčy da jaho zajšoŭ mužčyna, jaki vałodaje staroj vodanapornaj viežaj u horadzie Jałabuha, i jamu było cikava, jak usio ŭładkavana ŭ Minskaj.
«Kaža, pryjazdžaje siudy jaki ŭžo raz na chakiej, zachodzić u viežu, ale ŭvieś čas zakrytaja. A tut pašancavała, i ja apynuŭsia na miescy, — raskazvaje architektar. — U jahonaj viežy prablema — tam usiaho dva ŭzroŭni i dva akna. Ja jamu za piać chvilin namalavaŭ eskiz, jak možna jahonuju viežu adrestaŭravać».
Sapraŭdy, na ŭsioj postsavieckaj prastory poŭna padobnych abjektaŭ: adnyja pieraroblenyja ŭ niešta prykolnaje, inšyja tak i stajać biez haspadara. Cahlanaja hierainia hetaha artykuła — adzinaja ŭ stalicy vodanapornaja vieža takoha typu. Z ulikam hetaha faktu zdajecca vielmi niespraviadlivym, što jana dahetul nie pieratvaryłasia ŭ abjekt infrastruktury.
I tut, viadoma, samy čas kapnuć u historyju. Vieža na Aŭtadoraŭskaj ličycca pomnikam architektury pačatku XX stahodździa. Najbolš rannija źviestki pra jaje datujucca 1910 hodam. U toj hod pravodziłasia invientaryzacyja z acenkaj nieruchomaj majomaści haradskich kvartałaŭ, i budynak zaśviaciŭsia ŭ dakumientach. Zhodna ź imi, «vadakačka» była «kamiennaj, trochpaviarchovaj, krytaj žalezam, tryvałaj».
Adnak možna mierkavać, što budynak z čyrvonaj cehły źjaviŭsia tut jašče raniej. Jość infarmacyja, što ŭ 1900-1901 hadach jakraz raspracoŭvalisia prajekty «vodapadjomnych budynkaŭ» dla inšych adździaleńniaŭ čyhunak Biełarusi. U lubym vypadku dakładnych danych niama i jany naŭrad ci ŭžo znojducca.
Vieža adnosiłasia da kompleksu budynkaŭ, jakija naležali Maskoŭska-Vienskaj čyhuncy. U liku hetych budynkaŭ značyłasia i čyhunačnaja balnica, pabudavanaja na miescy draŭlanych damoŭ. Atrymlivajecca, pasłuhami vodanaporki spačatku karystalisia žychary damoŭ, a zatym nasielniki balnicy. Taksama vadoj z bakaŭ abjomam pa 80 ton zabiaśpiečvalisia ciahniki.
Tak i žyła vieža svajo cichaje i mirnaje žyćcio, pakul nie pryjšli 1940-ja. Padčas vajny joju karystalisia niemcy, jakija navat praviali ŭsiaredzinie niejki ramont — adnojčy architektar natknuŭsia na truby ź niamieckimi nadpisami.
Darečy, nadbudova źvierchu viežy, adroznaja pa kolery, — nie aŭtentyčnaja. Jość zdymak, datavany 1950-mi hadami, na jakim bačna, što baki z vadoj aholenyja. Adpaviedna, zakryli ich cahlinami krychu paźniej.
Da 1990-ch vieža zastavałasia ŭłasnaściu čyhunačnaha vakzała i da hetaha momantu ŭžo daŭno nie vykarystoŭvałasia pa pryznačeńni. U 1991 hodzie pryvatnaja asoba vykupiła zbudavańnie, ale jaje płany pa adkryćci tut restarana, bara i ŭsiaho spadarožnaha tak i nie ažyćciavilisia.
Tak, pieražyŭšy pryhody daŭžynioj u stahodździe, u 2008-m vieža trapiła ŭ ruki architektaru Siarhieju Astašonku, jaki za svaju karjeru paśpieŭ pabyć hałoŭnym architektaram Minskaha rajona, stać členam Biełaruskaha sajuza architektaraŭ i ŭładalnikam ułasnaj tvorčaj majsterni z mnostvam vykananych prajektaŭ.
Mužčyna nabyŭ viežu pa canie dobraj sučasnaj kvatery z kankretnaj metaj — zrabić tut tvorčuju majsterniu z žyłymi pamiaškańniami.
«Nie mahu skazać, što vałodać viežaj było majoj maraj, ale nielha admaŭlać, što jana źjaŭlajecca cikavym zbudavańniem dla mnohich architektaraŭ. Jana adzinaja ŭ svaim rodzie. Viežy takoha typu ŭ asnoŭnym budavalisia ŭzdoŭž čyhunak. Ale ŭ hetaj dobry, indyvidualny prajekt, jaki bolš nidzie nie paŭtarajecca. Padobnych viežaŭ bolš niama ni ŭ Biełarusi, ni ŭ Rasii».
Entuzijast patrochu ačyściŭ zakinuty abjekt, vyviez adtul hory śmiećcia i druzu. U 2012 hodzie całkam abnaviŭ dach budynka, tamu što ad raniejšaha amal ničoha nie zastałosia. Kaža, zrabiŭ dakładna takuju samuju, jakaja była raniej — z draŭlanymi belkami i blašanym dacham. Z časam u viežy źjavilisia i novyja vokny, adno što tolki praces zaciahnuŭsia, tamu što pieršuju pryviezienuju partyju prosta raskrali i pryjšłosia zakazvać novuju.
Ale ŭvieści ŭ stroj nastolki staroje zbudavańnie — toj jašče kvest, jaki nie ŭsim pad siłu. U 2022 hodzie Siarhiej Viktaravič vyrašyŭ zdacca i pradać svajo stvareńnie tamu, chto narešcie zmoža heta zrabić. Adnak achvotnych kupić histaryčnuju kaštoŭnaść za $600 000 tak i nie znajšłosia.
«U 2023 hodzie ŭ administracyi rajona mnie skazali: «Budziem vam dapamahać, ale vy pavinny ŭvieści viežu ŭ haspadarčy abarot pad sacyjalny abjekt. Tak i źjaviłasia ideja kaviarni».
A letam 2024 hoda administracyja Maskoŭskaha rajona padčas abjezdu abjektaŭ horada, jakija nie vykarystoŭvajucca, naviedała i viežu Siarhieja Viktaraviča. Akazałasia, što prava na arendu ziamielnaha ŭčastka ŭ jaho minała ŭžo ŭ kancy śniežnia, ale pakolki raboty išli i praciahvajuć aktyŭna vieścisia, arendu praciahnuli jašče na piać hadoŭ. Vykanańniu mary znoŭ dali adterminoŭku.
«Kožny krok — heta praciahły praces uzhadnieńniaŭ i dziejańniaŭ. Adno tolki praviadzieńnie elektryčnaści zaniało siem miesiacaŭ. Apošni hod ja amal kožny dzień tut, tamu što mnohaje rablu svaimi rukami. Ekskluziŭnaje kresła, leśvica, luk na padłozie… Architektary lubiać rabić niešta svaimi rukami. Heta ciapier usie raboty elektronnyja, u kampjutary, a raniej my čarcili i rezali kardony».
Paśla zapusku kaviarni architektar zojmiecca dalejšym uładkavańniem viežy i rekanstrukcyjaj jaje eksterjeru. Kancepcyja ŭžo isnuje: na miescy, dzie raniej raźmiaščalisia baki z vadoj, źjavicca šklanaja nadbudova z architekturnaj sietkaj, jakaja svaim pavietranym vyhladam budzie simvalizavać tuju samuju vadu, ź jakoj i pačałasia historyja vodanaporki.
«Prajekt rekanstrukcyi z nadbudovaj płanuju ŭzhadniać adrazu paśla zapusku kaviarni, a dalej užo budu hladzieć pa vynikach. Bieź inviestycyj ja dakładna nadbudovu nie zrablu — heta nie nadta tannaje vyrašeńnie».
Darečy, kaviarnia pavinna była adkrycca ŭ śniežni minułaha hoda, ale terminy znoŭ zrušylisia. Architektar nastrojeny aptymistyčna — pieršych kavamanaŭ budzie čakać užo ŭ pačatku leta:
«Ja nie imknusia da vialikaha biznesu. I choć kavavy biznes — heta nie asnoŭnaja maja prafiesija, hałoŭnaje, ja liču, mieć ŭnutranaje žadańnie lubić svajo chobi i ludziej. Tut budzie varycca hodnaja kava!»
U minskim parku Horkaha adkryłasia kaviarnia ź niezvyčajnym dyzajnam
Minskuju prybiralniu, ź jakoj chacieli zrabić rybny restaran, znoŭ vystavili na tarhi
U Łošyckim parku źjaviacca kaviarni, restarany i mini-hateli
«Ščaŭkunkoŭ u mianie bolš za 300»: u minskaj kaviarni pakazvajuć vielmi niezvyčajnuju kalekcyju cacak
Kamientary