«Moj pieršy simptom — ciažka pačyścić zuby». Ščyry manałoh 29-hadovaj biełaruski pra depresiju

«Mała z kim kantaktavała, nikudy nie chadziła, vielmi časta spała»

Usio pačałosia kala dziesiaci hadoŭ tamu. Tady źjavilisia ŭsie maje simptomy — apatyja, adsutnaść enierhii i bačańnia budučyni, zanižanaja samaacenka, niemahčymaść vybrać navat prostyja rečy — naprykład, małako ŭ kramie. Byli i suicydalnyja dumki.

U mianie było ciažkaje dziacinstva: maje baćki byli ałkaholikami, a baćka i da hetaha času pje. Takaja destruktyŭnaja atmaśfiera ŭ siamji mocna paŭpłyvała na majo psichałahičnaje zdaroŭje.

Jość takaja teoryja, što depresija časta prajaŭlajecca, kali čałaviek adčuvaje siabie bolš-mienš stabilna. Kali arhanizm u stresie, jon nie prajaŭlaje hetyja simptomy, znachodzicca ŭ stanie samazachavańnia. 

Tak było i ŭ mianie — čym stabilniejšym rabiłasia majo žyćcio, tym bolšyja byli prajavy depresii. Tady ja pačała hladzieć roznyja videa, čytać artykuły pra psichałohiju.

Šmat chto kaža — nie prydumlajcie sabie dyjahnazy, vy ž nie daktary. Ja prachodziła biaspłatnyja testy ŭ internecie i ŭ vyniku zrazumieła, što ŭ mianie depresija. Blizkija mnie kazali: «Jakaja depresija? Uśmichnisia, adpačni i ŭsio budzie dobra». 

Jak patłumačyć, što heta za chvaroba? Čałaviek, jaki maje depresiju, nie bačyć budučyni pierad saboj, zamiest hetaha dla jaho byccam isnuje čorny ekran. I pry hetym enierhii tak mała, što jaje nie chapaje navat na prostyja rečy.

Taksama ŭ takich ludziej časta źjaŭlajucca suicydalnyja dumki. Kali ja razmaŭlała sa svaimi znajomymi, jakija nie majuć depresii, dla mianie było adkryćciom, što jany nie majuć takich dumak, nie chočuć siabie zabić. 

Šmat chto mianie asudžaŭ za takija słovy, ale ŭ depresii jość svaja spakusa. Ja nie niasu adkaznaści za svaju chvarobu, ale było adčuvańnie, što ja mahu sabie dazvolić pahłybicca ŭ jaje. Ja nie dapamahała sabie, tamu što i nie viedała, jak heta rabić, i ŭ mianie nie było dastatkovaj ustojlivaści, kab sabie dapamahčy.

Było vielmi ciažka. Ja adčuvała šmat niezadavolenaści, sa mnoj było składana kamunikavać, ja mała z kim kantaktavała i nikudy nie chadziła. Vielmi časta spała, u mianie była duža nizkaja samaacenka. Ale ja dumała, što heta narmalna i ja tak budu žyć usio svajo žyćcio. 

U mianie nie tolki depresija, maju bipalarny razład, tamu maja depresija — chraničnaja, trymajecca šmat hadoŭ. Ale tolki ź psichaterapijaj ja pačała razumieć, što z hetym nienarmalna žyć i treba niešta rabić.

psichičny razład, dla jakoha charakternyja pieryjadyčnyja pierapady nastroju ad anamalna vysokaha (manija) da depresiŭnaha

«Prybiralščyca ŭ špitali mnie dakazvała, što ŭ mianie niama depresii»

U červieni 2022-ha ja pajšła da psichołaha. U 2020-m u mianie pamierła maci, jana ździejśniła samahubstva. Taksama ŭ 2022-m pačałasia paŭnamaštabnaja vajna va Ukrainie, a praź miesiac pamierła maja babula. U dadatak ja zvolniłasia z pracy, usio heta było niejak ciažka.

Pavialičyć

Schadziła da dźviuch śpiecyjalistak, jany mnie skazali, što ŭ mianie depresija, adna ź ich zahadała pajści da psichijatra. Psichijatr skazaŭ, što ja sapraŭdy maju depresiju, i tady, vosieńniu 2022-ha, ja pačała prymać leki.

Ci było mnie strašna iści tudy? Kaniečnie, było, ja nie vyrasła ŭ asiarodździ, u jakim heta było b normaj. Mnie było vielmi składana pierałamać siabie i svaje stereatypy.

Ale samym ciažkim dla mianie było nie pajści da psichijatra ci psichołaha, a pajechać u psichijatryčny špital, kali ja ŭžo razumieła, što mahu siabie zabić. Padavałasia, što tam usie bujnyja, va ŭcichamirvalnych kašulach i z zaviazanymi rukami, pakryŭdziać ciabie. 

Jašče było niaprosta adaptavacca da lekaŭ. Ja straciła apietyt, chacia i da hetaha jeła vielmi mała. Kali pačynaješ prymać leki, adrazu moža zrabicca horš, i tamu šmat chto kidaje leki napačatku. Treba pieražyć hetyja paru tydniaŭ ci miesiac, taksama ja pry kožnym pavyšeńni daziroŭki prosta vypadała z žyćcia.

Potym, kali mnie padabrali patrebnuju daziroŭku, moj stan pačaŭ palapšacca. I ja takaja — vaŭ, a tak možna? Možna žyć i radavacca žyćciu, ptuškam za aknom? Dla mianie heta było adkryćciom.

Jość asoby, jakija nie adroźnivajuć kolery. Kali na ich nadziavajuć akulary, jakija im dapamahajuć heta rabić, jany takija — vaŭ, hety śviet nasamreč taki? I na mianie byccam taksama nadzieli akulary i pakazali, što śviet nasamreč nie čorna-bieły, jon rozny i jaskravy. Ale maja depresija viartajecca, i vielmi časta. 

Tady, kali ja pieršy raz vyjšła z depresii, u mianie pačałasia manija. Adčuvała siabie supierščaślivaj, uziała sabie miljon prajektaŭ, ale jašče nie viedała, što heta manija. Mnie jaje dyjahnastavali tolki praz hod. 

Kali ŭ ciabie bipalarka, to čym vyšej ty padymaješsia, tym nižej padaješ. I paśla svajoj manii ja zvaliłasia ŭ jašče hłybiejšuju depresiju, čym raniej. 

Manija — heta jak efiekt ad narkotykaŭ, ty byccam adčuvaješ ejfaryju. Krytyčnaje myśleńnie časam źnikaje: ludzi biaruć kredyty, razvodziacca, źjazdžajuć u vandroŭku pa śviecie, a potym heta pryvodzić da drennych nastupstvaŭ. Možna kinuć adnosiny ci raspačać ich z novym čałaviekam, tamu što padajecca, što ty jaho kachaješ. A paźniej akazvajecca, što kachańnia i nie było, prosta hety čałaviek trapiŭsia ŭ tvaim žyćci ŭ niepatrebny momant. 

Mnie časam padavałasia, što manija horšaja za depresiju, bo ŭ depresii ty ničoha nie robiš, a ŭ manii možaš vyrablać takija rečy, byccam ty nasamreč pad narkotykami. Ty ščaślivy, dumaješ, što možaš padniacca na Evierest, a potym pačynajecca depresija i ty musiš navat abminać pahorki.

U kancy 2023-ha ja ŭ pieršy raz trapiła ŭ špital, tam mnie i pastavili bipalarku. Pamiataju, ja hutaryła sa svajoj psichałahiniaj i kazała joj, što chaču siabie zabić. Pieršaje, što ja kažu, kali ŭ mianie źjaŭlajucca takija dumki — toje, što ja zasłuhoŭvaju pamierci i pazbavicca ad hetaha bolu. Heta nastolki nievynosna, što prosta chočacca ad hetaha ŭsiaho pazbavicca.

Kali ja raskazała pra heta psichołahu, jana mnie skazała: «Alesia, ty musiš pajechać u špital, u ciabie niama inšych varyjantaŭ». Joj prosta było strašna za mianie. 

Heta byŭ zvyčajny špital. Vielmi važna nie kazać, što ŭ psichijatryčnym špitali ŭsio kiepska, bo inakš ludzi tudy prosta nie pajeduć. Mnie na toj čas była patrebnaja izalacyja, a taksama kab mianie kantralavali i ja ničoha z saboj nie zrabiła. 

Kali čałaviek znachodzicca ŭ vielmi kiepskim stanie, jamu ciažka aceńvać, što tam dobra, a što — nie. U špitali narmalnyja, vielmi pryjaznyja daktary.

Adzinaje pytańnie — miedsiostry i prybiralščycy, jakija styhmatyzujuć chvorych ludziej. Pamiataju, jak prybiralščyca mnie dakazvała, što ŭ mianie niama depresii! U špitali heta było vielmi dziŭna čuć, i ja chacia b mahu siabie abaranić, a niechta ž nie moža.

«Moj pieršy simptom — toje, što mnie robicca ciažka pačyścić zuby»

Ja niekalki miesiacaŭ vučyłasia žyć ź bipalarkaj i jašče bolš siabie słuchać. Ciapier pavinna była prysłuchoŭvacca nie tolki da kiepskaha stanu, ale i da dobraha, i heta było składana. Taksama mnie skazali, što heta na ŭsio žyćcio, i ciažka viedać, što ŭsio žyćcio ja budu viartacca abo ŭ depresiju, abo ŭ maniju.

Akramia psichaterapii, ja starałasia sačyć za svaimi pavodzinami. Chacia ja hetaha i nie rabiła, ale treba zajmacca sportam i dobra charčavacca. Pažadana paźbiahać kanfliktnych situacyj, ludziej, jakija mocna napružvajuć, składanych temaŭ. To-bok treba maksimalna kłapacicca pra siabie, tamu što luby tryhier moža viarnuć depresiju.

Taksama sprabavała vučyć maich znajomych z hetym žyć — raskazvała im, što ja maju takuju chvarobu i jana moža nikoli nie skončycca, treba być da hetaha padrychtavanymi. Jak jany heta ŭspryniali? Majmu chłopcu było vielmi ciažka heta zrazumieć, i depresija stała hałoŭnaj pryčynaj, praź jakuju my ź im razyšlisia paru tydniaŭ tamu.

My byli ź im razam kala 11 hadoŭ, i jon nie vytrymaŭ cisku majho stanu, depresii, jakaja ŭvieś čas viartajecca. Jon sprabavaŭ zrabić mianie ščaślivaj, ale jamu nie ŭdałosia. Jon ličyć, što maja chvaroba zdaryłasia, bo jon nie spraviŭsia z hetaj zadačaj. Ludzi, jakija žyvuć z tymi, chto maje depresiju, musiać być padrychtavanymi da takoha stanu ŭ ich. 

Kali ja pačała prymać leki ad bipalarki, moj stan stabilizavaŭsia, ja adčuvała siabie dobra. Dzieści da kastryčnika 2024-ha ŭ mianie nie było ni manii, ni depresii. Ja žyła narmalnym žyćciom, kali nastroj psavaŭsia nie na dva tydni i nie na miesiac, a prosta na peŭny čas.

A ŭ kastryčniku ja pastupiła ŭ polski ŭniviersitet na mahistraturu. Ja — adzinaja zamiežnica ŭ hrupie, ja nikoli nie była ŭ takich vialikich hrupach palakaŭ, tamu adbyłasia maja asabistaja mihracyja. Da hetaha ja pracavała ź biełarusami, a kali vučyłasia na bakałaŭryjacie, u majoj hrupie byŭ tolki adzin palak, chacia heta było ŭ Varšavie.

Taksama tam była vialikaja nahruzka. My — asoby, jakija majuć depresiju — nie možam rabić stolki, kolki mohuć rabić zvyčajnyja ludzi. Heta vielmi ciažka pryniać, i da hetaha času ja heta nie prymaju. Starajusia rabić jak maha bolš, i heta mianie znoŭ viartaje ŭ depresiju.

Jašče byŭ faktar movy — ja niekalki hadoŭ da hetaha nie razmaŭlała pa-polsku, i mnie napačatku było vielmi soramna. Tak što ja siabie faktyčna daviała da depresii. Znoŭ pačalisia dumki pra samahubstva, i dzieści ŭ listapadzie 2024-ha ja znoŭ pajechała ŭ špital.

Ciapier ja viedaju, jak pačynajecca abvastreńnie. Moj pieršy simptom — toje, što mnie robicca ciažka pačyścić zuby, heta vielmi papularnaja prajava. Potym u mianie zvyčajna źjaŭlajecca apatyja.

Što tady treba rabić? Čaściej chadzić u spartzału, vychodzić na vulicu, kamunikavać ź ludźmi. Usio heta patrebna, kab nie ŭvajści ŭ toj stan hłybiej.

Ciapier mnie składana praz toje, što ja razyšłasia z chłopcam. Ale ja ŭžo niekalki hadoŭ u psichaterapii, prymaju leki, i heta vielmi dapamahaje. My ŭsie traplajem u ciažkija situacyi, žyćcio nie idealnaje i štości z nami adbudziecca, tamu treba viedać, jakimi krokami možna vyjści z hetaha stanu. Moj dośvied baraćby z depresijaj dapamahaje mnie zmahacca ź ciapierašniaj rospačču ad straty blizkaha čałavieka.

«Usprymaju depresiju jak staruju siabroŭku, jakaja pryjechała da mianie žyć»

Depresija mianie navučyła, jak žyć u hetym ciažkim śviecie, jak adaptavacca da jaho i reahavać na kiepskija rečy. Ciapier ja mienš emacyjna reahuju na biełaruskija naviny ci na temu vajny va Ukrainie, inšych vojnaŭ i palityčnych źmienaŭ.

Kali vaš blizki chvareje na depresiju i vy razumiejecie, što nie daście rady — razychodźciesia, nie psujcie žyćcio ni sabie, ni hetamu čałavieku. 

Čałaviek u depresii nieščaślivy. I treba prosta być padrychtavanym, što ŭ jaho moža psavacca nastroj, jon moža pravieści ŭ łožku niekalki tydniaŭ, ale heta nie vina taho čałavieka, jaki ź im pobač. Kali ty razumieješ, što nie zmožaš być ź im, navošta zastavacca?

Pavialičyć

Ja nie čakaju, kab mianie rabili viasiołaj, i šmat chto kaža, što nie treba ich prasić uśmichnucca ci abiacać, što ŭsio budzie dobra. Možna kazać, što ty spravišsia, ale nie treba voś hetaha «ludzi haładajuć, pamirajuć, a ty tut siadziš sa svajoj depresijaj». Nie treba davać parady, kali ludzi hetaha nie prosiać.

Ja nie lublu, kali mianie ratujuć, mnie prosta treba adčuvańnie, što čałaviek sa mnoj, što jon pobač i padtrymaje mianie ŭ luboj situacyi. Mnie treba, kab mianie prymali takoj, jakaja ja jość.

Ciapier ja ŭsprymaju depresiju jak staruju siabroŭku, jakaja pryjechała da mianie žyć. Jaje treba karmić, vyhulvać, ale ŭsio roŭna jana maja staraja siabroŭka. Heta častka mianie, i ja nie mahu heta asudžać, krytykavać abo nienavidzieć, bo heta budzie nianaviść da siabie. Ja nie čakaju hetuju siabroŭku, ale časam jana pryjazdžaje i my musim razam žyć u adnym ciele.

Ja pryniała jaje i ciapier starajusia, kab my ź joj bolš-mienš paładzili i jana nie davodziła mianie da zusim drennaha stanu. Nie chaču davać sabie marnych abiacańniaŭ, što niekali zmahu vylečycca. Kali ja budu spadziavacca, što heta skončycca, a jano budzie ciahnucca dalej, tady ja sama siabie rasčaruju. 

Treba bierahčy i canić siabie, staracca być siabram dla siabie samoha i nie być sabie voraham, a potym pryjdzie i ŭsio inšaje. Praź luboŭ da siabie, svajoj depresii, svaich niepryjemnych rysaŭ pryjdzie luboŭ da śvietu, inšych ludziej i žyćcia. Hałoŭnaje, kab byŭ unutrany spakoj i viera ŭ siabie.

• 10
• 0
• 1
• 3
• 1
• 10
• 0
• 2