Rasijskaja historyk, viadomaja svaimi papularnymi histaryčnymi lekcyjami na YouTube, praciahvaje abiacany cykł pra historyju Biełarusi. U čarhovym vypusku jana razvažaje pra šlach biełarusaŭ da pieršaj niezaležnaści.
«Čym bolš ja pahłyblajusia ŭ historyju Biełarusi, tym vyraźniej baču, nakolki jana cikavaja i poŭnaja niečakanych pavarotaŭ», — takimi słovami pačynajecca novaje videa na kanale historyka Tamary Ejdelman «Biełaruś. Šlach da pieršaj niezaležnaści».
Klučavymi temami vypusku stali pytańni kulturnaj pierajemnaści, relihijnaj i moŭnaj palaryzacyi hramadstva ŭ časy Rečy Paspalitaj, uzdymu daśledavańnia falkłoru i sprob stvareńnia nacyjanalnaj presy ŭ XIX stahodździ, upłyvu Pieršaj suśvietnaj vajny i revalucyi na farmavańnie nacyjanalnaj śviadomaści.
Asobnuju ŭvahu Ejdelman nadaje pastupovamu naradžeńniu idei dziaržaŭnaści: ad asensavańnia siabie jak asobnaha naroda ŭ XIX stahodździ — praz fazy nacyjanalnaha ruchu, apisanyja češskim historykam Mirasłavam Hrocham (ad zacikaŭlenaści intelektuałaŭ movaj i falkłoram da šyrokaj kulturnaj i palityčnaj ahitacyi) — da pieršaj sproby afarmleńnia niezaležnaści praz abviaščeńnie Biełaruskaj Narodnaj Respubliki ŭ 1918 hodzie.
Ejdelman źviartaje ŭvahu na paradaksalnaść biełaruskaj historyi: narod, jaki adyhryvaŭ klučavuju rolu ŭ Vialikim Kniastvie Litoŭskim, apynuŭsia da XIX stahodździa na ŭzbočynie jeŭrapiejskaj palityki. Biełaruś, zacisnutaja pamiž Rasijaj i Polščaj, amal nie cikaviła vialikija dziaržavy, jakija pierakrojvali kartu śvietu paśla Pieršaj suśvietnaj. I tym nie mienš mienavita ŭ hetym poli zaniadbanaści naradžajecca Biełaruski nacyjanalny prajekt.
Značnaje miesca ŭ lekcyi zajmaje tema kryzisu identyčnaści, jaki achapiŭ biełaruskaje hramadstva ŭ pieryjad revalucyj, hramadzianskaj vajny i raspadu impieryj. Kab pakazać hety stan, Ejdelman źviartajecca da pjesy Janki Kupały «Tutejšyja» i da losu Stanisłava Bułak-Bałachoviča, jakoha nazyvaje «simvałam kryvavaha chaosu hramadzianskaj vajny» i «baćkam, jakoha nienavidzieli ŭsie».
Svoj apovied Ejdelman zaviaršaje Ryžskaj mirnaj damovaj 1921 hoda, jakaja padzialiła biełaruskija ziemli pamiž Polščaj i Savieckaj Rasijaj. Na zakančeńnie jana abiacaje, što nastupny vypusk budzie pryśviečany savieckamu pieryjadu historyi Biełarusi — ź jaho supiarečlivymi, ale vyznačalnymi ŭpłyvami na biełaruskuju identyčnaść.
Ciapier čytajuć
«Užo tam karoŭ nie zastałosia!»: były načalnik Kačanavaj apłakvaje stan ekanomiki na Połaččynie5
Kamientary