Heta adbyłosia amal 450 hadoŭ tamu, ale zachavałasia navat imia aŭtara.
Pra pieršy ŭ Biełarusi hienieralny płan raskazaŭ historyk Mikoła Vołkaŭ na svajoj staroncy ŭ fejsbuku.
Vołkaŭ źviarnuŭ uvahu, što dziŭnym čynam historyki architektury dasiul nie źviartali ŭvahi na vyrazny zapis, u jakim napramuju zhadvajecca aŭtar pieršaha hienpłana na terytoryi Biełarusi. Jon byŭ apublikavany jašče ŭ pačatku XX stahodździa, ale kantekst byŭ niajasnym.
Pieršy na Biełarusi hienieralny płan horada byŭ stvorany dla Bieraścia, jakoje ŭ XVI-XVII stahodździach amal kožnyja 20 hadoŭ niščyli mocnyja pažary. U čarhovy raz horad hareŭ u 1552 hodzie. Heta byli «revalucyjnyja» dla horadabudaŭnictva časy, a ŭ Bieraści tady kiravaŭ Mikałaj Radzivił Čorny, jaki moh «žaleznaj rukoj» realizoŭvać samyja śmiełyja mary.
U vyniku spalenaja častka horada była pierapłanavanaja, u tym liku ŭ hety čas musiła paŭstać vialikaja rynkavaja płošča, jakaja na doŭhija stahodździ stała centram horada.
Aŭtaram horadabudaŭničaha prajekta staŭ Vałka (Valenty/Valancin) Žołdak, vierahodna, miernik na słužbie karala Žyhimonta II Aŭhusta abo kniazia Radziviła.
«Burmistry i rajcy ŭziaŭšy pana Vałka Žołdaka, ziemianina haspadarskaha pavieta Bieraściejskaha, katory, kali było miesta pahareła, z zahadu i ŭłady jaho karaleŭskaj miłaści, dla biaśpiečnaści zamkavaj ad ahniu, usio miesta vakoł i ŭsie placy pamieraŭ…»
Hety frahmient z zajavy voznaha pra ahlad im haradskoha vała ŭ Bieraści za 6 sakavika 1580 hoda byŭ apublikavany jašče ŭ 1901 hodzie ŭ tomie XXVIII aktaŭ, jakija vydavalisia Vilenskaj kamisijaj dla razboru staražytnych aktaŭ.
Vołkaŭ ličyć, što hienpłan musiŭ być raspracavany i realizavany nieŭzabavie paśla pažaru 1552 hoda, bo miaščanam byli patrebnyja damy, i jany nie mahli hadami nazirać za palotam horadabudaŭničaj dumki.
Hrafičnyja materyjały taho hienpłana nie vyjaŭlenyja, ale my majem dakładnyja źviestki pra hety pieršy prykład rehulavańnia płaniroŭki horada ŭ Biełarusi, i samaje cudoŭnaje — viedajem jaho aŭtara.
«Nu ty ž historyk, raspaviadzi nam, što budzie dalej». Jak biełaruskija historyki pieratvaryli piva ŭ kavu
Zamki, darohi, Livonskaja vajna. Dziakujučy čamu VKŁ pieramahło, a Maskovija prajhrała tady?
Zamiena -vič na -ski ŭ proźviščy jak prajava «šlachieckaha blasku»
Historyk pravioŭ pramuju liniju na karcie pamiž Ryhaj i Navahradkam i vyjaviŭ mistyčnaje
Ciapier čytajuć
Čamu ŭ pačatku 20 stahodździa estoncy, litoŭcy i łatyšy stvaryli dziaržavu, a biełarusy — nie? Adkazvaje Cieraškovič9
Kamientary