Што вызначае, у якіх людзей мы ўлюбляемся? Чаму мы адчуваем моцныя пачуцці да аднаго чалавека, ігнаруючы іншых? Над гэтым пытаннем задумваюцца не толькі паэты, але і вучоныя. Яны прапануюць новыя адказы на даўнія разважанні і папярэджваюць аб распаўсюджаных памылках.
Каханне можна параўнаць з вулканам, які нечакана вывяргаецца, захопліваючы ўсё вакол сваёй жарсцю; акіянам, спакойным і далікатным, але здольным падняць шторм у адно імгненне; полымем, якое можа сагрэць ці абпаліць; музыкай, якая гучыць па-рознаму для кожнага, але заўсёды знаходзіць водгук у душы.
Як піша Die Welt, з навуковага пункту гледжання ўсё пачынаецца… са стрэсу. Біяпсіхолаг Беатэ Дытцэн (Beate Ditzen) з Гайдэльбергскага ўніверсітэта тлумачыць: калі мы сустракаем кагосьці прывабнага і ўлюбляемся, у арганізме запускаецца магутная псіхалагічная і біялагічная стрэсавая рэакцыя.
Многія памятаюць, як пры першай закаханасці пацеюць далоні і чырванеюць шчокі. Гэта вынік актывізацыі стрэсавых сістэм, якія сігналізуюць, што мы жадаем ізноў убачыць чалавека і наладзіць з ім сувязь. З часам цела адаптуецца: блізкасць партнёра і яго дакрананні пачынаюць змяншаць узровень стрэсу.
Фактары выбару партнёра: знешнасць, статус ці нешта яшчэ?
Звычайна мужчыны звяртаюць большую ўвагу на знешнюю прывабнасць, а жанчыны — на сацыяльны статус. Аднак даследаванні паказваюць, што асабістыя перавагі ў выбары партнёра залежаць не столькі ад полу, колькі ад індывідуальных асаблівасцяў, напрыклад, сацыясэксуальнай арыентацыі (наколькі чалавек схільны да выпадковых сувязяў або доўгатэрміновых адносін).
Псіхолаг Манфрэд Хасэбраўк (Manfred Hassebrauck) сцвярджае, што розніца паміж мужчынамі і жанчынамі ў выбары партнёра не такая вялікая, як прынята лічыць. Даследаванні паказваюць, што жанчыны больш звяртаюць увагу на знешнасць пры пошуку кароткатэрміновага рамана, але не пры выбары сур'ёзных адносін.
Разам з тым асабістыя перавагі ўнутры кожнага полу вельмі адрозніваюцца: адны людзі схільныя да бурных раманаў, а іншыя наадварот — пазбягаюць іх.
У сучасным свеце жанчыны радзей шукаюць у партнёры толькі «кармільца», усё больш цэнячы іншыя якасці. А класічная мадэль «знешнасць супраць статусу» занадта спрошчаная, каб растлумачыць сілу прыцягнення паміж дваімі людзьмі.
Каго мы лічым прывабным?
Даследаванні анлайн-знаёмстваў паказваюць, што людзі часцей выбіраюць партнёраў, падобных да сябе. Гэта тычыцца росту, рэлігіі, узроўню адукацыі, а часам нават такіх дробязяў, як аперацыйная сістэма на тэлефоне.
Аднак поўнае падабенства не заўсёды спрыяе добрым адносінам: напрыклад, двое інтравертаў радзей ствараюць пару. Наяўнасць хаця б аднаго экстраверта павышае шанцы на поспех.
Ёсць тэорыя, што людзі шукаюць партнёраў, якія кампенсуюць іх слабасці. Але, паводле Беатэ Дытцэн, для працяглых адносін важнейшае сацыяльнае і эканамічнае падабенства, а таксама супадзенне характараў. Калі абое партнёраў эмацыянальна нестабільныя, гэта можа стаць сур’ёзнай праблемай.
Хімія кахання: якое значэнне мае пах?
Інтуітыўнае прыцягненне можа быць звязана з імуннай сістэмай. Навукоўцы звяртаюць увагу на так званы комплекс MHC (Major Histocompatibility Complex) — сістэму бялкоў, якая адказвае за імунны адказ. Яны дапамагаюць арганізму распазнаваць «свае» і «чужыя» клеткі, абараняючы яго ад вірусаў, бактэрый і іншых патагенаў. Паводле адной з гіпотэз, MHC можа падсвядома ўплываць на выбар партнёра.
Псіхолаг Ілона Крой (Ilona Croy) з Універсітэцкага шпіталя ў Дрэздэне з калегамі выявіла, што жанчыны сапраўды могуць адчуваць розніцу ў MHC-профілі патэнцыйных партнёраў, у той час як мужчыны не арыентуюцца на пах пры выбары пары.
Жанчыны лічаць пах мужчыны больш прывабным, калі яго MHC дапасуецца да іх уласнага, але не супадае з ім. Гэта можна растлумачыць эвалюцыйна: пры розным MHC у бацькоў дзеці атрымліваюць больш моцную імунную сістэму, што павышае іх шанцы на выжыванне.
Аднак даследаванне Крой, у якім вывучалася 3700 сямейных пар, паказала, што значных адрозненняў у MHC-профілях у партнёраў, што знаходзяцца ў шлюбе, не выяўлена. Гэта сведчыць, што ў сучасных умовах MHC ужо не адыгрывае вырашальнай ролі ў выбары партнёра ў адрозненні ад мінулага, калі людзі жылі ў малых супольнасцях і выбар быў абмежаваны.
Каханне як залежнасць?
Пакуль роля біяхіміі ў выбары партнёра да канца не вывучана. Аднак біяпсіхолаг Беатэ Дытцэн даказала, што каханне пакідае фізічныя сляды ў мозгу і можа нават выклікаць стан, падобны да залежнасці.
У адным з эксперыментаў яна змяшчала закаханыя пары ў МРТ-сканеры і прасіла іх адпраўляць адно аднаму рамантычныя паведамленні.
Даследаванне паказала, што ў момант перапіскі актывуюцца вобласці мозгу, якія адказваюць за задавальненне і залежнасць, напрыклад, паласатае цела (стрыатум). Акрамя таго, актыўнасць мозгу партнёраў пачынае сінхранізавацца.
Дытцэн робіць выснову, што партнёры сінхранізуюцца не толькі эмацыянальна, але і біялагічна. Таму традыцыйная метафара «гармоніі сэрцаў» ужо не такая актуальная — магчыма, цяпер паэтам варта шукаць рыфмы да працы мозгу, бо каханне кіруецца не сэрцам, а нейрабіялагічнымі працэсамі ў шэрым рэчыве.
Пах цела — як адбітак пальцаў. Хутка можа надысці час, калі па паху цела пра нас можна будзе счытаць усё, у тым ліку хваробы
Сем правілаў сяброўства, якія запатрабаваныя і ў каханні
Некаторыя людзі пакідаюць у нашым мозгу ўнікальны хімічны след — навукоўцы. Вось што гэта мяняе
Бывае інфаркт, а бывае «разбітае сэрца»
Мікрахімерызм сведчыць, што кожны з нас носіць часцінку іншага
Каментары