«Važna zachoŭvać bałans pamiž zdarovym sensam i palityčnymi metami». Dziajkała pra prapanovu ad palitykaŭ ab ambudsmienie

Pytańnie stvareńnia pasady Upaŭnavažanaha pa pravach čałavieka ŭ Biełarusi daŭniaje, — kaža Dziajkała. — Na praciahu mnohich hadoŭ Biełaruś atrymlivała takuju rekamiendacyju ad pravaabarončych miechanizmaŭ AAN. Pry hetym dla narmalnaha funkcyjanavańnia takoj pasady važnaje zabieśpiačeńnie adpaviednych umoŭ zhodna z Paryžskimi pryncypami.

Klučavyja słupy hetaha standartu: maksimalna šyrokija paŭnamoctvy Upaŭnavažanaha i jaho niezaležnaść. I niezaležnaść — heta nie tolki pracedura pryznačeńnia (toj fakt, što jon ci jana, jak praviła, pryznačajecca parłamientam). Vialikuju rolu ŭ zabieśpiačeńni niezaležnaści i efiektyŭnaści pracy adyhryvaje najaŭnaść dastatkovych resursaŭ, a heta zaležyć ad ustojlivaha finansavańnia.

U demakratyčnych dziaržavach dla finansavańnia Upaŭnavažanaha praduhledžany asobny radok u dziaržbiudžecie. Heta dazvalaje stvaryć infrastrukturu dla bieśpierabojnaj pracy.

Upaŭnavažany pavinien mieć realnuju mahčymaść upłyvać na rašeńni ŭładaŭ u śfiery pravoŭ čałavieka. Kali jon takoj mahčymaści nie maje — heta chto zaŭhodna, tolki nie Upaŭnavažany pa pravach čałavieka.

Pradstaŭniki demakratyčnaj supolnaści časta paŭtarajuć, što biełaruski parłamient — nie parłamient, sud — nie sud i hetak dalej, bo jany nie adpaviadajuć bazavym pryncypam hetych instytutaŭ. Z Upaŭnavažanym toje ž samaje. Sutnaść u realnych funkcyjach i sensie instytuta.

Tak, demakratyčnyja siły sprabujuć vybudoŭvać protaekasistemu dziaržavy. I heta ŭ peŭnaj stupieni apraŭdana. Ale hetamu jość miaža. Važny bałans: niejkija dziaržaŭnyja instytuty možna efiektyŭna pierakłaści na protafarmat (naprykład, toj ža protaparłamient), a niekatoryja — nie. Demakratyčnyja siły ž nie sprabujuć stvarać, da prykładu, «protaprakuratury», «protasudy» — i, spadziajusia, nie buduć. Bo sutnaść i pryznačeńnie hetych instytutaŭ niemahčyma realizavać u vyhnańni. Taksama i z Upaŭnavažanym pa pravach čałavieka.

Jak my adznačajem u svajoj pazicyi, čałaviek, pryznačany na takuju pasadu, nie budzie mieć inšych mahčymaściaŭ, akramia tych, jakija jość u demsiłaŭ, pravaabaroncaŭ i mižnarodnych miechanizmaŭ pa Biełarusi. Tamu budzie vialikaja roźnica pamiž farmalnym, prapisanym na papiery mandatam i realnaściu.

Akramia pytańnia efiektyŭnaści, važna taksama nie razmyvać najaŭnyja pravavyja instytuty. Heta samo pa sabie kaštoŭnaść.

Što da zapytu na ambudsmiena. Ja b skazała, zapyt jość nie stolki na kankretnuju pasadu, kolki na vyrašeńnie kankretnych prablem biełarusaŭ: jak tych, što zastajucca ŭnutry krainy (maksimalnaje źmianšeńnie represij), tak i tych, chto znachodzicca ŭ vyhnańni. Heta hrupa vielmi ŭraźlivaja, i jaje stanovišča paharšajecca štodnia praź niaspynnyja transhraničnyja represii, u tym liku z-za dziejańnia tak zvanaha «pašpartnaha ŭkaza».

Usio, što skazana vyšej pra Upaŭnavažanaha, nie značyć, što niemahčyma ci nie treba stvarać dadatkovyja pazicyi dla pracy z hetymi prablemami.

Naprykład, my prapanujem stvaryć pazicyju śpiecyjalnaha pradstaŭnika demsiłaŭ pa abaronie pravoŭ biełarusaŭ u vyhnańni. Hetym pytańniem nichto sistemna i kompleksna nie zajmajecca. Ale heta tolki prykład. Hety čałaviek moh by hetak ža pracavać z Upaŭnavažanymi tych krain, dzie znachodziacca biełarusy. Dla hetaha nieabaviazkova nazyvacca Upaŭnavažanym. Znoŭ ža, sutnaść u realnych mahčymaściach i funkcyjach, a nie ŭ naźvie.

Pytańnie stvareńnia instytuta Upaŭnavažannaha maje vialikaje hramadskaje značeńnie i zakranaje hramadski intares. Mienavita pa hetaj pryčynie my vyrašyli aformić svaje zaniepakojennści i zaŭvahi ŭ piśmovuju pazicyju i zrabić jaje publičnaj. Heta taksama ŭkład u stymulavańnie bolš sutnasnych hramadskich dyskusij, abmierkavańnie razhornutych arhumientaŭ pa značnych dla hramadstva pytańniach.

Tut adznaču taksama, što było b karysna i važna, kab prajekty takich dakumientaŭ byli publična dastupnymi ŭžo na etapie raspracoŭki. I zaraz, kali my apublikavali svaju pazicyju, ludziam było b lahčej razumieć, pra što havorka, bačačy pierad saboj dakumient, jaki my acanili. Heta zabiaśpiečvaje naležnaje vykanańnie pryncypaŭ prazrystaści i ŭdziełu (partysipatyŭnaści).

Mnie zdajecca, što niekatoryja ludzi z-za pačućcia biezdapamožnaści dumajuć, što novaja pasada z pryhožaj nazvaj moža realna dapamahčy. Ale heta nie tak.

U Biełarusi abaviazkova budzie stvorany instytut Upaŭnavažanaha pa pravach čałavieka, jak tolki stanie mahčymym praviadzieńnie kompleksnaj pravavoj reformy.

Siońnia, navat u ciažkich umovach, u jakich my isnujem, važna zachoŭvać bałans pamiž zdarovym sensam i palityčnymi metami.

Važna prytrymlivacca najaŭnych pravavych standartaŭ. Heta pryncypova, i tamu naš zaklik u kancy pazicyi bolš ahulny, čym adnosna inicyjatyvy pa Upaŭnavažanamu. Heta ŭ tym liku farmuje kulturu demakratyčnaha kiravańnia. Tamu my ličym važnym, kab hramadstva taksama ŭbačyła hetyja arhumienty».

• 7
• 1
• 1
• 1
• 0
• 0
• 0
• 0